حقوق مالی جنین از دیدگاه فقه امامیه، حقوق مصر و فقه حنفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

چکیده

در ادبیات فقهی و حقوقی، به نخستین دوران شکل‌گیری وجود و حیات انسان که در رحم مادر قرار دارد، «جنین» یا «حمل» اطلاق می‌گردد. با توجه به اینکه «جنین» به لحاظ وضعیت و موقعیت خاصش، بیشتر از هر زمان دیگری در معرض آسیب است و از طرفی هم در پژوهش‌ها کمتر به آن توجه می‌شود، تحقیق حاضر با روش تطبیقی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای به این موضوع می‌پردازد و به نتایج زیر دست یافته است: جنین از دیدگاه فقه امامیه، حقوق مصر و افغانستان، دارای شخصیت حقوقی مشروط شناخته‌شده و در هر سه نظام حقوقی از حقوق مدنی مالی مشابه برخوردار است. البته تفاوت‌های جزئی نیز مشاهده می‌شود؛ ازجمله حقوق مالی مورد اتفاق در فقه امامیه، حقوق مصر و افغانستان، حق ارث‌بردن و موصی‌له واقع‌شدن جنین است. همچنین از دیدگاه برخی از فقیهان امامیه و حقوق افغانستان، جنین می‌تواند از طریق وقف از حقوق مالی برخوردار شود. جنین ناشی از تلقیح مصنوعی اگر از ترکیب اسپرم و تخمک زوجین به وجود آمده باشد، همه احکام قرابت و آثار حقوقی جنین طبیعی بر آن مترتب می‌شود. مهم‌ترین شرایط برخورداری جنین از حقوق مدنی مالی، موجود‌بودن جنین هنگام ایجاد حق و زنده متولد‌شدن وی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم
امامی، سیدحسن. (1389 هـ.ش). حقوق مدنی. تهران: انتشارات اسلامیه.
بنی‌هاشمی خمینی، محمدحسن. (1392 هـ.ش). توضیح المسائل مراجع. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
تبریزی، جواد. (1426 هـ). منهاج الصالحین. قم: مدین.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1380 هـ.ش). مقدمه عمومی علم حقوق. تهران: گنج دانش.
حکیم طباطبایی، محمد سعید. (1433 هـ). منهاج الصالحین. قم: دارالهلال.
حلی، ابن‌ادریس. (1387 هـ.ش). موسوعه ابن‌ادریس. قم: دلیل ما.
حسینی عاملی، محمدجواد. [بی‌تا]. مفتاح الکرامه. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
خمینی، سیدروح‌الله. (1392 هـ.ش). تحریر الوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
دارالافتاء المصریه. (1418 هـ). الفتاوی الاسلامیه. قاهره: [بی‌نا].
رضانیا معلم، محمدرضا. (1383 هـ.ش). بارور‌ی‌های پزشکی از دیدگاه فقه و حقوق. قم: بوستان کتاب.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412 هـ). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالشامیه.
روحانی، محمدصادق. (1432 هـ). منهاج الصالحین. بیروت: داربلال.
زحیلی، وهبة. (1405 هـ). الفقه الاسلامی و ادلته. دمشق: دارالفکر.
سبزواری، سیدعبدالاعلی. (1413 هـ). مهذب الاحکام. قم: سید‌عبدالاعلی سبزواری.
سنهوری، عبدالرزاق. (1952 م). الوسیط فی شرح القانون المدنی. قاهره: دارالنشر.
سیستانی، سیدعلی. (1415 هـ). منهاج الصالحین. قم: مکتب آیة الله العظمی السیستانی.
سیستانی، سیدعلی. (1422 هـ). المسائل المنتخبه. قم: مکتب آیة الله العظمی السیستانی.
سیفی مازندرانی، علی‌اکبر. [بی‌تا]. دلیل تحریر الوسیله. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (1413 هـ). مسالک الافهام. قم: مؤسسة المعارف الاسلامیه.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (1420 هـ). الروضة البهیه فی شرح اللمعه. قم: داوری.
شهیدی، مهدی. (1381 هـ.ش). ارث. تهران: مجد.
شلتوت، محمود. (1421 هـ). الفتاوی. قاهره: دارالشروق.
طباطبایی، علی بن محمد علی. (1418 هـ). ریاض المسائل. قم: مؤسسه آل‌البیت.
طوسی، محمد بن حسن. (1387 هـ). المبسوط فی فقه الامامیه. تهران: مرتضویه.
طوسی، محمد بن حسن. (1400 هـ). النهایه. بیروت: دارالکتب العربی.
طلبه، انور. (2006 م). المطول فی شرح القانون المدنی. اسکندریه: المکتب الجامعی الحدیث.
علامه حلی، حسن بن یوسف. (1420 هـ). تحریر الاحکام الشرعیه. قم: مؤسسة الامام الصادق علیه‌السلام.
علامه حلی، حسن بن یوسف. [بی‌تا]. تذکرة الفقها. تهران: مکتبة المرتضویه.
قمی، محمد مؤمن. (1415 هـ). کلمات سدیده فی مسائل جدیده. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
کاتوزیان، ناصر. (1384 هـ.ش). دوره مقدماتی حقوق مدنی (شفعه، وصیت، ارث). تهران: میزان.
کاشف‌الغطا، احمد. (1423 هـ). سفینة النجاة و مشکاة الهدی. نجف: مؤسسه کاشف‌الغطاء العامه.
محقق حلی، جعفر بن حسن. (1408 هـ). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: اسماعلیان.
منتظری، حسین‌علی. (1384 هـ.ش). رساله استفتائات. تهران: نشر سایه.
مروج، حسین. (1379هـ.ش). اصطلاحات فقهی. قم: بخشایش.
نجفی، محمدحسن. (1404 هـ). جواهر الکلام. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
نراقی، احمد بن محمد. [بی‌تا]. مستند الشیعه. قم: مؤسسه آل‌البیت.
نوری همدانی، حسین. (1388هـ.ش). هزار و یک مسئله (استفتائات). قم: مهدی موعود (عج).
قوانین
قانون مدنی افغانستان، مصوب 1355 هـ.ش.
قانون احوال شخصیه شیعیان افغانستان، مصوب 1388 هـ.ش.
قانون مدنی مصر، رقم131، سنه 1948 م.
قانون وصیت مصر، رقم 71، سنه 1946 م.
قانون مواریث مصر، رقم 77، مصوب 1943 م.
قانون احکام الوقف، رقم48، سنه 1946 م.