آسیب شناسی قانون کاهش مجازات حبس تعزیری 1399 با تاکید بر مولفه های فقهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجو دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه میبد، یزد، ایران

چکیده

مجازات در واقع نوعی واکنش اجتماعی در مقابل پدیده ی مجرمانه است. جامعه برای تنظیم روابط اجتماعی میان مردم و حفظ ارزشهای اساسی حاکم، بایست در برابر پای مالی هنجارها واکنش نشان دهد. در میان انواع مجازاتها، مجازات حبس در سالهای اخیر به دلایلی مانند تسری آثار زیانبار ارتکاب جرم برای خانواده ی مجرم و جامعه، عدم بازدارندگی مناسب، هزینه های بالای زندان، حرفه ای تر شدن زندانیان به واسطه ی آموزشهای زندانیان دیگر و... مورد انتقاد بسیاری واقع شده و نظام تقنینی با ارائه ی پیشنهاداتی سعی در کاهش استفاده از این مجازات داشته است. قانون کاهش مجازات حبس تعزیری با این رویکرد در سال 1399 تصویب و اجرایی شد. اکنون با گذشت قریب به یک سال می­توان با تبیین قانون در سنجه ی مطالعات آسیب­شناسانه ی تقنینی، قضایی و اجرایی، چالش ها و آسیب­های این قانون را مورد گفتگو و بررسی قرار داد. نوشته ی پیش آیند مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی، قانون نام برده را از حیث مبانی و نیز از جهت تعارض با اصول مسلم حقوق کیفری (از جمله اصل تناسب و فردی کردن)، تعارض با روح قانون، بی­توجهی به واقعیت­های اجتماعی، تورم کیفری و فقدان ساز و کارهای اجرایی دچار آسیب می­داند.

کلیدواژه‌ها


  1. ابن الشحنة، أحمد بن محمد (1989)، لسان الحکام فی معرفة الاحکام، رسالة ماجستیر الجامعة الأردنیة، تحقیق علی الزقیلی، إشراف حسن أبو عید.
  2. ابن زهره (بی­تا)، غنیة النزوع، قم: بی­جا.
  3. ابن فرحون، برهان­الدین (1378ق)، تبصرة الحکام، مصر: مصطفی الحلبی.
  4. آلبرشت، هانس یورگ (1395)، تورم جمعیت زندان­ها، در جستجوی کارآمدترین راه­حل­ها، ترجمه و تحقیق: گروه مترجمان و محققان، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
  5. جوان جعفری بجنوردی، عبدالرضا و ساداتی، سید جواد (1394)، ماهیت فلسفی و جامعه شناختی کیفر، تهران: نشر میزان.
  6. جوینی، ابوالمعالی (1400ق)، البرهان فی اصول الفقه، تحقیق: عبدالعظیم الدیب، القاهره: دار الانصار.
  7. حسنی، اسماعیل (1383)، مقاصد شریعت از نگاه ابن­عاشور، ترجمه مهدی مهریزی، تهران: صحیفه خرد.
  8. الدسوقی، محمد عرفة (بی­تا)، حاشیة الدسوقی على الشرح الکبیر، بی­جا: دار إحیاء الکتب العربیة.
  9. ریسونی، احمد (1376)، اهداف دین از دیدگاه شاطبی، ترجمه سید حسن اسلامی و سیدمحمد علی ابهری، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  • طباطبایی، سید علی (1404ق)، ریاض المسائل، قم: آل البیت.
  • طبسی، نجم الدین (1427ق)، زندان و تبعید در اسلام، ترجمه سید محمدرضا حسینی و مصطفی شفیعی، قم: صفحه­نگار.
  • طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1390)، استبصار، تهران: نشر دار الکتب الاسلامیة.
  • طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1416ق)، الخلاف فی الاحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن (1428ق)، المبسوط، قم: موسسه نشر اسلامی.
  • طوسی، محمد بن حسن (1407ق)، تهذیب الاحکام، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
  • عاملی، محمد بن حسن بن علی الحر (بی­تا)، وسائل الشیعة الی تحصیل الشریعة، تحقق: عبدالرحیم الربانی الشیرازی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • عبدی، عباس (1377)، آسیب­شناسی اجتماعی تاثیر زندان بر زندانی، تهران: نور.
  1. عطیه، جمال‌الدین محمد (2008)، نحو تفعیل مقاصد الشریعه، الولایات المتحده الأمیریکیه: المعهد العالمی للفکر الاسلامی.
  • قرافی، احمد بن ادریس (1418ق)، الفروق، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • کلینی، محمد بن بعقوب بن اسحاق (1407ق)، الفروع من الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
  • محقق حلی، ابوالقاسم نجم الدین (1403ق)، شرائع الاسلام، بیروت: دار الاضواء.
  • مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1410ق)، المقنعه، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  • منتظری، حسینعلی (1409ق)، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمه صلواتی و شکوری، قم: کیهان.
  • موسوی اردبیلی، عبدالکریم (1427ق)، فقه الحدود و التعزیرات، قم: دانشگاه مفید.
  • نجفی، محمد حسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

مقالات:

  • حقیقی، صغرا (1393)، «بررسی تاثیر حبس بر زندانی و خانواده­ها در شهر بوشهر»، فصلنامه دانش انتظامی بوشهر، دوره پنجم.
  • خلیلی، عذرا (1385)، «جایگاه زندان در اندیشه دینی»، فقه و حقوق خانواده، ش 43.
  • غلامی، علی (1391)، «ساز و کارهای اجرای قاعده التعزیر لکل عمل محرم»، فقه و حقوق اسلامی، سال دوم، شماره چهارم.
  1. گسن، ریموند (1371)، «بحران سیاستهای جنایی در کشورهای غربی»، ترجمه علی حسین نجفی ابرندآبادی، مجله تحقیقات حقوقی، شماره دهم.
  • محسنی، فرید، رضا رحیمیان (1398)، «اصل تعیین حداقل کیفر حبس (تاملی تطبیقی در فقه اسلامی و حقوق فرانسه)»، فصلنامه حقوق اسلام و غرب، سال ششم، شماره سوم.

منابع انگلیسی

  1. Bork, Robert H.(1990), The Tempting of America: The Political Seduction of the Law, New York, Free Press.
  2. Clarkson, C.M.V (1992), Understanding Criminal Law, Fontana, Paperbacks, London.
  3. Garland, David (1990), Punishment and Modern Society, Oxford University Press.
  4. Mathiesen, Thomas (1990), Prison on Trial: A Critical Assessment, London, Sage.
  • Monaghan, Henry, (1981), “Our Perfect Constitution”, New York University Law Review,