احکام و آثار قراردادهای ناشی از اعمال نفوذ ناروا در فقه امامیه و فقه حنفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تفسیر و علوم قرآن، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران

2 دانش آموخته سطح سه حوزه علمیه قم،قم،ایران(دانشجوی دکتری حقوق خصوصی)

MEH-2211-1053

چکیده

اعمال نفوذ ناروا به معنای سوء استفاده از نفوذ معنوی با هدف رسیدن به قراردادهای ناعادلانه و غیرمنصفانه است که در تمام جوامع وجود دارد. این نظریه نخستین بار برای اصلاح و تعدیل قرارداد به منظور حمایت از طرف ضعیف قرارداد در حقوق انگلستان توسط دادگاه انصاف مطرح شد. در فقه امامیه و فقه حنفی از این عنوان ذکری به میان نیامده است، ولی مصادیق آن به وفور در رفتارهای اجتماعی دیده می­شود. پرسش مطرح این است که آیا در فقه امامیه و فقه حنفی تدبیری در راستای حمایت از طبقه­ی محروم که از طریق اعمال نفوذ مورد ظلم و ستم قرار می­گیرند اندیشیده شده است یا خیر؟ در حقوق افغانستان که مبتنی بر فقه حنفی است، مواد قانونی (698، 631، 621) ق م و در فقه امامیه قواعدی (قاعده­ی لاضرر و اصل عدالت) وجود دارد که از افراد در معرض سوء استفاده توسط افراد صاحب نفوذ حمایت کرده و بر اساس آن قواعد، از هر نوع معاملات ناروا، حرام و غیر نافذ و نیز دریافت هرگونه وجه از طریق آن جلوگیری می­کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

RULINGS AND EFFECTS OF CONTRACTS RESULTING FROM UNDUE INFLUENCE IN IMAMIYYAH AND HANAFI JURISPRUDENCE

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mahdi kariminiya 1
  • Najibollah Tabesh 2
1 Assistant Professor, Department of Qur'an Exegesis and Sciences, University of Noble Qur'anic Sciences and Education, Qom, Iran
2 A third-level graduate of Qom seminary, Qom, Iran (doctoral student in private law)
چکیده [English]

Improper influence means the abuse of spiritual influence with the aim of reaching unfair and unjust contracts, which exists in all societies. This theory was first proposed by the Court of Justice to modify and adjust the contract in order to protect the weak party of the contract in English law. There is no mention of this title in Imamiyyah jurisprudence and Hanafi jurisprudence, but its examples are abundantly seen in social behaviors. The question is whether Imamiyyah and Hanafi jurisprudence have a plan to support the deprived class who are oppressed through influence. In Afghan law, which is based on Hanafi jurisprudence, there are legal articles (698, 631, 621)civil law, and in Imamiyyah jurisprudence there are rules (the rule of no harm and the principle of justice) that protect people who are subject to abuse by influential people. And according to those rules, any kind of illegal transaction is forbidden and non-enforceable, and receiving any money through it is considered to be invalid, contrary to Sharia and legal regulations, and one of the examples of unlawful ownership. key words: rulings, works, undue influence, contract, Imamiyyah jurisprudence, Hanafi jurisprudence.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rulings
  • works
  • undue influence
  • contracts
  • Imami jurisprudence
  • Hanafi jurisprudence

مراجع

  1. قرآن کریم

    نهج البلاغه

    1. احمد مقر (1382ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر الرافعی، جلد 2، قم: نشر دار الهجره.
    2. أفندی، علی حیدر خواجه أمین (1411ق)، درر الحکام فی شرح مجلة الأحکام، الطبعة الأولى، دار الجیل.
    3. انصاری، مرتضی (1415ق)، المکاسب، ج 3، چاپ اول، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
    4. البنانی، سلیم رستم باز (1923م)، شرح المجله، بیروت: المطبعه الادبیه.
    5. امامی، حسن (1340)، حقوق مدنی، جلد 4، چاپ شانزدهم، تهران: انتشارات اسلامیه.
    6. السنهوری، عبدالرزاق احمد (1382ق)، الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، مترجم محمد حسین دانش کیا و سید مهدی دادمرزی، چاپ اول، قم: انتشارات دانشگاه.
    7. انصاری، مرتضی (1419ق)، فراید الاصول، ج 3، چاپ اول، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
    8. آقابخشی افشاری رادمینو، علی اکبر (1386)، فرهنگ علوم سیاسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات چاپار.
    9. انور العمروسی (2003م)، عیوب الرضا فی القانون المدنی، الطبعه الاولی، بیروت: منشأه المعارف جلال حزی و شرکاه.
    10. بیگی، جمال (1396)، بررسی فقهی اعمال نفوذ بر خلاف حق و مقرّرات قانونی، فصلنامه علمی پژوهشی فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره 2، 56-37.
    11. جمعی از مؤلفان (1386)، مجله فقه اهل بیت (ع)، شماره 52، 98.
    12. الطبری، محمد بن جریر ابی جعفر (1418ق)، تاریخ طبری، الطبعه الاولی، بیروت: دار الفکر.
    13. پروژه تعلیمات حقوقی افغانستان (2014)، دانشکده حقوق دانشگاه استانفورد، مبادی حقوق و جایب افغانستان، 84.
    14. حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، وسایل الشیعه، چاپ دوم، قم: مؤسسه آل البیت.
    15. حسینی عاملی، محمد جواد (1226ق)، مفتاح الکرامه، قم: مؤسسه آل البیت.
    16. حسن­زاده، حیدر (1384)، بررسی تطبیقی اکراه و اعمال نفوذ ناروا در معاملات در حقوق ایران و انگلستان، (پایان نامه)، دانشگاه شهید بهشتی، 213.
    17. خویی، سیدابوالقاسم (1374)، مصباح الفقاهه، تقریرات توسط میرزا محمد علی توحیدی تبریزی، نجف: نشر مطبعة حیدریة.
    18. خویی، سید ابوالقاسم (1418ق)، موسوعة الإمام الخوئی، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
    19. ــــــــــــــ (1410ق)، منهاج الصالحین‌، قم: نشر مدینة العلم.
    20. خمینی، روح الله (1390)، تحریر الوسیله، الطبعه الثانیه، نجف اشرف: مطبعة الاداب.
    21. دهخدا (1373)، لغت نامه، ج 6، چاپ اول، تهران: موسسه انتشارات دانشگاه.
    22. زین­الدین علی بن علی بن احمد، شهید ثانی (1413ق)، ج 9، چاپ اول، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، قم: نشر معارف الاسلامیه.
    23. الزحیلی، وهبه (بی تا)، الفقه الاسلامی و ادلته، دمشق: نشر دارالفکر.
    24. سلیمان، حییم (1373)، فرهنگ انگلیسی فارسی، چاپ سوم، تهران: فرهنگ معاصر ایران.
    25. السنهوری، عبدالرزاق (1997م)، ج 1، مصادر الحق فی فقه الاسلامی، موسسه التاریخ العربی، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
    26. ـــــــــــــــ (1390)، نظریه العقد، تهران: نشر خرسند.
    27. طباطبایی، محمد حسین (1370)، ج 4، ترجمه تفسیر المیزان، چاپ پنجم، تهران، بنیاد علمی فکری علامه طباطبایی.
    28. طوسی، محمد بن الحسن (بی تا)، ج 3، المبسوط فی فقه الامامیه، چاپ دوم، تهران: مکتبه الجعفریه لاحیاء آثار الجعفریه.
    29. عاملی، محمد بن حسن الحر (1414ق)، ج 17، وسایل الشیعه، الطبعه الثانیه، قم: مؤسسه آل البیت.
    30. کاظم­پور، سید جعفر (1391)، حمایت از مضطر، در معاملات اضطراری مبانی و راهکارها، مجله داد گستری، شماره 80، 34-9.
    31. قانون تجارت و فروش اموال (مصوب 1393)، بی نا، بی جا.
    32. قانون مدنی افغانستان (مصوب 1355)، (1388)، چاپ دوم، قم: انتشارات قدس.
    33. قانون مدنی مصر (1388)، مترجم نوری، محمد علی، چاپ اول، تهران: گنج دانش.
    34. قریشی، علی اکبر (1412ق)، ج 4، قاموس قرّآن، چاپ ششم، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    35. کد جزا افغانستان، مصوب 1396.
    36. کلانتری، عباس (1391)، آثار فساد یا بطلان عقد یا ایقاع بر مال مقبوض در فقه امامیه و حقوق ایران و تطبیق آن با حقوق مصر، فصلنامه پژوهش­های فقه و حقوق اسلامی، شماره 30، 112-87.
    37. لنگرودی، جعفر (1378)، ج 1، مبسوط در ترمینولوؤی حقوق، چاپ اول، تهران: گنج دانش.
    38. نراقی، احمد بن محمد مهدى (1415ق)، ج 14، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، چاپ الو، قم: مؤسسه آل البیت.
    39. معین، محمد (1380)، فرهنگ فارسی، چاپ اول، تهران: نشر سرایش.
    40. مقر، احمد (1382ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر الرافعی، چاپ سوم، قم: دار الهجره.
    41. مکارم شیرازی، ناصر (1411ق)، القواعد الفقهیة، چاپ سوم، قم: نشر مدرسه امام امیر المؤمنین (ع).
    42. ـــــــــــــــ (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دارالمکتبة الاسلامیة.
    43. مظفر، محمد رضا (بی تا)، اصول فقه، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    44. نجاری، رضا (1380)، علل تخلفات اداری و چگونگی پیشگیری از آن ها، تهران: نشر میزان.
    45. نجفی، محمد حسن (1366)، جواهر الکلام، چاپ هفتم، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
    46. نجفی، موسی (1358)، ج 2، منیۀ الطالب، نجف اشرف: نشر المطبعۀ المرتضویه.
    47. نراقی، احمد بن محمد مهدى (1415ق)، ج 14، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار