دولت اسلامی و حق بر تأمین امنیت غذایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکتری حقوق عمومی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

10.22034/ils.2024.14451.1042

چکیده

فرهنگ اجتماعی و حقوقی برآمده از فقه به عنوان قانون ناظر به واقعیت­های اجتماعی جامعه­ی مسلمین، نوعی نگرش خاص را صورت­بندی می­کند که افزون بر اتکا به بنای عقلا در شیوه تأمین امنیت غذایی و کشاورزی پایدار در جهان، الگوی مطلوب امنیت غذایی و کشاورزی را در بستری از مبانی و مقدمات قرار می­دهد و بر مبنای آن، افزون بر وظایف دولت(های) اسلامی در تأمین امنیت غذایی، فرهنگ عمومی جامعه نیز بایستی به سمت نظارت بر این امر حسبی، و نیز تأمین امنیت غذایی در قالب وجوب کفایی یا عینی در عرض یا طول دولت اسلامی قرار گیرد. بدیهی است در این قالب، بنا بر «اصل ترجیح­پذیری در فقه اسلامی» و «تقدم حاجیات بر کمالیات» و نیز «مبانی استخلاف و توازن زمین»، بایستی به ممنوعیت کاشت گسترده گیاهان و درختان غیرمثمر باور داشت. گستره این ممنوعیت نیز افزون بر عرصه­های عمومی، زمین­های دارای مالکیت خصوصی نیز می­باشد؛ چه آن­که افزون بر وجوب تأمین امنیت غذایی بر همگان، همزیستی مسالمت­آمیز عرصه عمومی و خصوصی نیز بر آن دلالت خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Islamic State and the Right to Provide Food Safety

نویسنده [English]

  • MOHSEN GHAEMI
PhD Public Law, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The socio-cultural and legal framework derived from Islamic jurisprudence, serving as the governing law for social realities in the Muslim community, formulates a distinctive approach. Going beyond a reliance on rational foundations in methods for ensuring global food security and sustainable agriculture, it establishes an exemplary model for food security and agriculture based on a set of principles and foundations. In addition to the responsibilities of Islamic governments in ensuring food security, the broader societal culture should transition towards overseeing this matter, with food security being guaranteed within the framework of sufficiency or necessity during the tenure of the Islamic government. Naturally, within this framework, considering the "principle of preference in Islamic jurisprudence," "priority of needs over luxuries," and "foundations of succession and balance in land use," there arises a necessity to prohibit the extensive cultivation of non-fruit-bearing plants and trees. This prohibition extends to both public and privately-owned lands. Furthermore, beyond the obligation to ensure food security for everyone, peaceful coexistence in both public and private domains will ensue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Government
  • Jurisprudence of Natural Resources
  • Food Security
  • Sustainable Agriculture
  • Healthy Food
  1. ابن ادریس. (1410ق). السرائر، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  2. استوار سنگری، کوروش. (1387ش). مفهوم دولت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نشریه حقوق اساسی.
  3. امام خمینی ، سید روح الله. (1366ش). تحریر الوسیلة، قم: اسماعیلیان.
  4. ـــــــــــــــــــــ . (بی­تا). کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  5. بادینی، حسن. (۱۳92ش). فلسفه مسئولیت مدنی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  6. باریکلو، علیرضا. (1394ش). مسئولیت مدنی، تهران: میزان.
  7. جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1378ش). ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
  8. جوهری، اسماعیل بن حماد. (1407ق). الصحاح، تحقیق: احمد عبدالغفور عطار، بیروت: دار العلم للملایین.
  9. حر عاملی، محمد بن حسن. (1415ق). وسایل الشیعة، قم: موسسه آل البیت.
  10. حسینی المراغی. (1418ق). العناوین الفقهیة، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  11. حسینی‌نژاد، حسین‌قلی. (1370ش). مسئولیت مدنی، تهران: بی‌نا.
  12. راوندی، قطب الدین، سعید بن عبدالله. (1405ق). فقه القرآن، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی.
  13. زرگوش، مشتاق. (۱۳89ش). مسئولیت مدنی دولت و کارکنان آن (قواعد اختصاصی)، تهران: جنگل جاودانه.
  14. ژوردن، پاتریس. (۱۳۸۵ش). اصول مسئولیت مدنی، ترجمه مجید ادیب، تهران: میزان.
  15. شهیدی، مهدی. (1377ش). آثار قراردادها و تعهدات، تهران: نشر حقوقدان.
  16. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (1414 ق). الأمالی، قم: دار الثقافة.
  17. شیخ مفید، محمد بن نعمان. (بی­تا). المقنعة فی الاصول والفروع، قم: دفتر انتشارات اسلامی،
  18. ضیایی بیگدلی، محمدرضا. (1384ش). حقوق بین‌الملل عمومی، تهران: گنج دانش.
  19. علامه طباطبایی، محمد حسین. (1405ق). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسة الاعلمی للمطبوعات.
  20. قاسم‌زاده، مرتضی. (۱۳۸۷ش). وقایع حقوقی، تهران: میزان.
  21. کاتوزیان، ناصر. (1369ش). حقوق مدنی (ضمان قهری)، تهران: دانشگاه تهران.
  22. ــــــــــ . (1371ش). وقایع حقوقی، تهران: یلدا.
  23. ــــــــــ . (1374ش). حقوق مدنی: اموال و مالکیت، تهران: یلدا.
  24. ــــــــــ . (1378ش). الزام­های خارج از قرارداد: مسئولیت مدنی، تهران: دانشگاه تهران.
  25. ــــــــــ . (1380ش). قانون مدنی در نظم کنونی، تهران: میزان.
  26. ــــــــــ . (بی­تا). مبانی حقوق عمومی، تهران: دادگستری.
  27. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). کافی، تصحیح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: نشر دار الکتب الاسلامیة.
  28. محدث نوری، میرزا. (1408ق). مستدرک الوسائل، بیروت: موسسه آل البیت علیهم السلام.
  29. مشهدی، علی. (1393ش). حق بر محیط‌زیست سالم، تهران: میزان.
  30. مشهدی، علی، حسن خسروشاهی و زینب یوسفی. (۱۳۹۱ش). بایسته‌های حقوق محیط‌زیست، تهران: خرسندی.
  31. مکارم شیرازی، ناصر. (۱۴۱۱ق). القواعد الفقهیة، قم: اسماعیلیان.
  32. موسوی، فضل­الله و فهیمه غیاثیان. (1390ش). «جبران خسارات زیست­محیطی در حقوق بین الملل»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 1.
  33. موسی‌زاده، ابراهیم و غلامحسین الهام. (۱۳۸۹ش). دادرسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات ریاست جمهوری.
  34. هیثم، محمد. (2004م). المسئولیة عن تعویض اعراض تلوث البئة فی القانون، بی­جا: دراسة مقارنة جامعة المدن.