اندیشه‌های جرم‌شناختی مقام معظم رهبری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، جامعة المصطفی العالمیة، قم، ایران

چکیده

جرم و انحراف از پدیده‌های همزاد یا پدیدایی بشر و زندگی اجتماعی انسان است که موضوع مطالعه اندیشمندان علوم مختلف بوده است. در آموزه‌های دینی نیز به عوامل و راه‌های مواجهۀ مؤثر با آن توجه شده است. متفکران مسلمان نیز بر اساس برداشت خود از آموزه‌های دینی و تجربه‌ زیست اجتماعی خویش در این باب سخن گفته‌اند. مقام معظم رهبری در جایگاه یک اندیشمند دینی که سالیان متمادی مناصب مختلف اجرایی و رهبری امت اسلامی را بر عهده داشته و دارد، دراین‌باره اظهارنظر کرده‌اند. موضوع مقاله حاضر، بررسی اندیشه‌های جرم‌شناختی مقام معظم رهبری است. روش پژوهش، توصیفی - تحلیلی است و جمع‌آوری داده‌ها از نوع کتابخانه‌ای و مراجعه به سایت معظمٌ‌له بوده است.
یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد ایشان عوامل فردی جرم و انحراف را کسب و لقمه حرام، نداشتن تخلق به عدالت، بزرگ‌دانستن جرایم کوچک و کوچک‌شمردن جرایم بزرگ، احساسی و شعاری‌بودن و نداشتن عمق معرفت دینی، شهوت و دنیاطلبی، بدبینی ناشی از نداشتن ‌اطمینان و نبود اعتماد به ‌نظام، لجاجت، لغزش تدریجی و گام‌به‌گام، نبود یا ضعف خودکنترلی، قطع ارتباط باخدا و عُجب و غرور می‌دانند.
از نظر ایشان تشویق جرم و مجرم، غفلت از خانواده، اختلاط زن و مرد در اجتماع و محیط کار، انحراف فرهنگی، نبود شناخت تغییرات فرهنگی، مهندسی‌نشدن صحیح فرهنگی، تجمل‌گرایی و مدگرایی در زنان و جامعه، حکمرانی نادرست و زیرشاخه‌های آن، بیکاری و فقر، سوءاستفاده از ثروت و قدرت، تبعیض، فاصله طبقاتی ناشی از رانت، تبلیغات مسموم و شایعه در رسانه‌ها و تضعیف پلیس از جمله عوامل مهم اجتماعی جرم و انحراف هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم
نهج‌البلاغه
ابن‌أبی‌الحدید، عبد الحمید بن هبة الله. (1404 هـ). شرح نهج‌البلاغة لابن أبی الحدید. ‏محقق/ مصحح: محمد ابوالفضل ابراهیم. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی (ره).
ابن‌اشعث، محمد بن محمد. [بی‌تا]. الجعفریات (الاشعثیات). [بی‌جا]: النینوا الحدیثه.
ابن‌شعبه حرانى، حسن بن على‏. (1404 هـ). تحف‌العقول. علی‌اکبر غفاری. قم: جامعه مدرسین.
ابن‌شهرآشوب مازندرانی، محمد بن علی. (1376 هـ). مناقب آل ابی‌طالب علیه‌السلام. نجف: المکتبه الحیدریه.
اکبر پورطاحونچی شاندیز، علی. (1393 هـ.ش). بررسی فقهی حقوقی جرائم رسانه‌ای [رساله کارشناسی ارشد]. قم: جامعه المصطفی.
آدابی، حمیدرضا. (1393 هـ.ش). جامعه‌شناسی جنایی. تهران: مجد.
بای، حسینعلی. (1393 هـ.ش). جرم‌شناسی و سیاست جنایی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ساکیانی بهره‌مند، حمیده؛ و زهرا ویراستاران. (1393 هـ.ش). اقتصاد جرم. تهران: دادگستر.
حاجی‌ده‌آبادی، محمدعلی. (1397 هـ.ش). جامعه‌شناسی جنایی. قم: المصطفی.
بیات؛ و همکاران. (1387 هـ.ش). پیشگیری از جرم باتکیه‌بر رویکرد اجتماع‌محور. تهران: نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران.
خسروی حسینی، سیدغلام‌رضا. (1388 هـ.ش). ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن. ج ‏3. تهران: مرتضوی.
خیری، علی؛ و محمدعلی حاجی ده آبادی. (1391 هـ.ش). «عوامل اجتماعی مؤثر در پیدایش کج‌روی و جرم از دیدگاه ابن خلدون». 4 (پیاپی 12) پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی.http://ensani.ir/fa/article/322440
ذوالقدر، محمدباقر؛ و عباس علوی‌نژاد. (1396 هـ.ش). «پیشگیری از جرم از منظر ولایت فقیه». فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی سال اول. ش 3. مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی شماره 3. دوره 1.
سجادی، سیدسجاد. (1380 هـ.ش). فرهنگ معارف اسلامی. تهران: کومش.
سلیمی، علی؛ و همکاران. (1383 هـ.ش). جرم و جرم‌شناسی. تهران: زیتون.
شریف‌الرضی، محمد بن حسین (1414 هـ). نهج‌البلاغه. محقق/ مصحح: صبحی صالح. چ 1. قم: هجرت.
شیراوند، محسن؛ و محمد بیدهندی. (1388 هـ.ش). سود گروی جرمی بنتام در بوته نقد و بررسی. همایش ملی معناداری زندگی. اصفهان.https://civilica.com/doc/67055
صلاحی، جاوید. (1393 هـ.ش). کلیات جرم‌شناسی و تئوری‌های جدید. تهران: مجد.
علی‌آبادی هاشمی، سیداحمد. (1397 هـ.ش). «تحلیل ابعاد تأثیرگذاری لقمه حرام در شخصیت انسان با تأکید بر آیات و روایات». فصلنامه علمی پژوهش‌نامه اخلاق. (40)11.
علیزاده، مهدی. (1382 هـ.ش). نقش اسلام در پیشگیری و کاهش بزهکاری. مشهد: دانشگاه علوم رضوی.
عمید، حسن. (1389 هـ.ش). فرهنگی فارسی عمید. تهران: اشجع.
قانون مجازات اسلامی. (1399 هـ.ش). تهران: دیدار.
قرائتی، محسن؛ و محمد محمدی اشتهاردی. (1377 هـ.ش). گناه شناسی. مؤسسه فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
قضاعی، محمد بن سلامة. (1361 هـ.ش). شهاب الاخبار. محقق/ مصحح: جلال‌الدین حسینى أرموى(محدث). تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی. ‏
کلی‌وند تویسرکانی، علی ناصر. (1385 هـ.ش). نقش پلیس قضایی در اجرای عدالت. فکرسازان
کلینی، محمد بن یعقوب. )1407 هـ). اصول کافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
کی‌نیا، مهدی. (1382 هـ.ش). مبانی جرم‌شناسی. ج 2. تهران: دانشگاه تهران.
کی‌نیا، مهدی. (1392 هـ.ش). مبانی جرم‌شناسی. تهران: دانشگاه تهران.
کی‌نیا، مهدی. (1373 هـ). جرم‌شناسی نظری. ویراستار علمی. مجد.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1393 هـ.ش). اصلاحات ریشه‌ها و تیشه‌ها. نگارش: شبان نیا، قاسم. انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى (قدس‌سره). https://mesbahyazdi. r/archive/201302?page=8
مهدوی‌پور، اعظم (ویراستار علمی). (1395 هـ.ش). راهبردهای مؤثر کاهش جرم. تهران: میزان.
میرخلیلی، سیدمحمود. (1394 هـ.ش). حقوق کیفری عمومی. قم: المصطفی.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین. (1390 هـ.ش). دانشنامه جرم‌شناسی. تهران: گنج دانش.
نوربها، رضا. (1377 هـ.ش). زمینه جرم‌شناسی. تهران: گنج دانش.
ورام بن أبی‌فراس، مسعود بن عیسى.‏ (1369 هـ.ش). مجموعه ورام. مترجم: محمدرضا عطایی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامى آستان قدس رضوى‏.