ماهیت فقهی و حقوقی ترجمه در امور قضایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تبری، تبریز، ایران

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

10.22034/ils.2024.18290.1112

چکیده

    در فرآیند دادرسی اگر یکی از اطراف دعوا یا یکی از شهود به زبانی صحبت کند که قاضی آن را نداند یا سندی دلیل واقع شود که به زبان بیگانه باشد، مترجم ترجمه آن را به عهده می­گیرد. بر این اساس مقاله حاضر درصدد است به این سوال اساسی پاسخ دهد، ماهیت فقهی و حقوقی ترجمه در امور قضایی چیست؟. در میان فقها چهار قول در رابطه با ماهیت ترجمه وجود دارد: 1- شهادت بر شهادت بودن ترجمه، 2- خبر بودن ترجمه 3- رجوع به کارشناس بودن ترجمه و 4- ولایت بودن ترجمه. با این حال در این پژوهش سه وجه  دیگر هم طرح و بررسی می ­شود. صرف نظر از شهرت قول اول در میان فقهای امامیه، اختیار هر یک از اقوال و وجوه آثار گوناگونی به دنبال دارد مانند شرط تعدد مترجمین، مرد بودن و عدالت ایشان. قانونگذار ایران نیز در طول زمان رویکرد دوگانه­ای در این رابطه از خود نشان داده، گاهی شرایط شهادت را در آن معتبر دانسته و گاهی خیر . اما در آخرین رویکرد به نظر می­رسد قول رجوع به کارشناس را ملاک قرار داده  است. مقاله حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی به رشته تحریر درآمده، پس از بررسی وجوه و اقوال در منابع معتبر شرعی، نهایتا قول سوم را در اولویت می داند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Legal and Jurisprudential Nature of Translation in Judicial Matters

نویسندگان [English]

  • Abdorreza Lotfi 1
  • Ali Motahharifard 2
1 Assistant Professor, Department of Islamic Jurisprudence and Law, Faculty of Theology, University of Tabriz, Tabriz, Iran
2 PhD student in Islamic Jurisprudence and Principles of Law, University of Tabriz, Tabriz, Iran
چکیده [English]

In the judicial process, if one of the parties to a dispute or a witness speaks a language unknown to the judge, or if a document serving as evidence is in a foreign language, a translator assumes the responsibility of translating it. This article seeks to address the fundamental question: What is the jurisprudential and legal nature of translation in judicial matters? Among Islamic jurists, four perspectives exist regarding the nature of translation: (1) translation as testimony upon testimony, (2) translation as a report, (3) translation as recourse to an expert, and (4) translation as guardianship. However, this study also examines three additional aspects. Regardless of the prevalence of the first opinion among Imami jurists, adopting any of these views entails various consequences, such as the requirement for multiple translators, the necessity of their masculinity, and their moral integrity. Over time, Iranian legislators have demonstrated a dual approach to this issue, sometimes considering the conditions of testimony applicable to translation and sometimes not. However, the latest approach seems to prioritize the view of translation as recourse to an expert. This descriptive-analytical study, after reviewing the aspects and opinions in credible religious sources, ultimately prioritizes the third opinion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Translation
  • Translator
  • Testimony upon Testimony
  • Expert Opinion
  • Judicial Process
  • قرآن کریم
  • آخوند خراسانی، محمد کاظم، (بی تا). کفایة الأصول. قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث.
  • آشتیانی، میرزا محمد حسن ، (1363 ش). کتاب القضاء ، قم، منشورات دار الهجرة، چاپ دوم.
  • ابن بابویه، محمدبن علی، (1367). من لایحضره الفقیه. ترجمه: علی اکبر غفاری و صدرالدین بلاغی، تهران، نشر صدوق.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق ). لسان العرب. بیروت، دار صادر، چاپ سوم.
  • التبریزی، غلام حسین، (بی­تا). أصول مهذبة. مشهد، چاپخانه طوس.
  • الحائری الاصفهانی‌، محمد حسین(صاحب فصول)، (1404). الفصول الغرویة فی الأصول الفقهیة. قم، دار احیاء العلوم الاسلامیه.
  • الحسینی العاملی، السید محمد جواد، (بی­تا). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة للفقیه. قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
  • الشهید الثانی، (بی تا). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. مؤسسة المعارف الاسلامیة.
  • الشهید الثانی ، (بی­تا).الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. بی­جا.
  • الطباطبائی الیزدی، السید محمد کاظم، (1378). تکملة العروة الوثقى، ج2. تهران، مطبعة الحیدری.
  • العلامة الحلی، حسن بن یوسف، (1414ق). تذکرة الفقهاء. قم،موسسة آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث.
  • الفاضل الهندی، (1405). کشف اللثام. قم، منشورات مکتبة آیة الله العظمى المرعشی النجفی.
  • الفیروز آبادی، السید مرتضى، (بی­تا). عنایة الأصول فی شرح کفایة الأصول. بی­جا.
  • الکاشانی، الشیخ علی (فریدة الإسلام)، (بی­تا). مجمع‌ الفرائد. بی­جا.
  • الگلپایگانی، السید محمد رضا،(بی­تا). کتاب القضاء. قم، دار القرآن الکریم، بی­جا.
  • الگلپایگانی، السید محمد رضا، (۱۴۰۵). کتاب الشهادات. تقریر ابحاث محمدرضا الموسوی الگلپایگانی بقلم علی الحسینی المیلانی، قم، علی الحسینی المیلانی.
  • المحقق الثانی (المحقق الکرکی)، (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام‌، چاپ دوم.
  • النجفی الإصفهانی، الشیخ أبی المجد محمّد رضا،( بی­تا). وقایة الأذهان. قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث.
  • النجفی الجواهری، الشیخ محمد حسن، (1362ش). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت، دار إحیاء التراث العربی،چاپ هفتم.
  • امامی، سیدحسن، (1340). حقوق مدنی. تهران، اسلامیه.
  • انصاری، مرتضی،(1419). فرائد الأصول. قم، مجمع الفکر الإسلامی.
  • بدر الدین العینى، أبو محمد محمود بن أحمد، (1414). عمدة القاری شرح صحیح البخاری. بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
  • الطباطبائی الیزدی، السید محمد کاظم، (1414ق ).تکملة العروة الوثقى، ج1. مصحح: الطباطبائی، السید محمد حسین، قم، مکتبة الداوری.
  • خمینى، روح الله‌، (1368 ). تحریر الوسیلة. تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى( ره).
  • زراعت، عباس، حاجی­زاده، حمیدرضا، (1388). ادله اثبات دعوا، کاشان: قانون­مدار.
  • سبحانی، جعفر، (بی­تا). نظام القضاء والشهادة فی الشریعة الاسلامیة الغراء، مؤسسة الإمام الصادق (ع).
  • سبحانی، جعفر، (1384 ش). الحج فی الشریعة الإسلامیة الغراء. قم، موسسه امام صادق.
  • سرخسی، محمد بن أحمد،(1414). المبسوط. بیروت، دار المعرفة.
  • طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین،(1416). تصحیح سیداحمد حسینی. تهران، مرتضوی، چاپ سوم.
  • ،(1387ق). المبسوط. تهران، لمکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم.
  • طوسی، محمد بن حسن ، (بی­تا). الخلاف. قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
  • فاضل موحدى لنکرانى، محمد، (1427). تفصیل الشریعة القضاء و الشهادات‌. قم‌، مرکز فقه الائمه الاطهار.
  • قائم­مقامی، عبدالمجید، (1378). حقوق تعهدات. تهران، نشر میزان.
  • قنواتی، جلیل، (1380). نظریة کلی نمایندگی در حقوق ایران و انگلیس (رسالة دکتـری)، دانشگاه تربیت مدرس.
  • کاتوزیان، ناصر، (1384). اثبات و دلیل اثبات. تهران، نشر میزان.
  • کاتوزیان، ناصر، (1385). عقود معین. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • مقتدایی، مرتضی، (بی­تا). مفتاح الهدایة فی شرح تحریر الوسیلة (القضاء). تهران‌، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
  • محقق داماد‌، سید مصطفى، (1406). قواعد فقه جلد اول‌. تهران، چاپ دوازدهم.
  • محقق حلّى، جعفر بن حسن‌، (1408). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام‌. قم، مؤسسه اسماعیلیان‌، چاپ دوم.
  • مروارید، علی أصغر، (1410). الینابیع الفقهیة. بیروت، دار التراث / الدار الإسلامیة.
  • موسوی اردبیلی، عبدالکریم‌، (1381). فقه القضاء،. قم، موسسه النشر لجامعة المفید رحمةالله‌.
  • میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن، (1363). قوانین الأصول. تهران، علمیه اسلامیه
  • میرزا حبیب الله الرشتی، (1401 ق). کتاب القضا.، دار القرآن الکریم.
  • مدنی، سید جلال الدین، (1392). حقوق مدنی جلد 5 (عقود معین). تهران، پایدار.
  • مشکینی، المیرزا ابوالحسن، (بی­تا). حواشی ‌المشکینی علی الکفایة. بیجا.
  • نائینى، محمد حسین‌، (1376). فوائد الاُصول‌. قم‌، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
  • احمد بن محمد اردبیلی (مقدس و محقق اردبیلی)، (بی­تا). زبدة البیان فی أحکام القرآن. تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
  • الشیخ الطبرسی، (1415 - 1995م). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت ،  مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.