Conditions of Ownership and Their Application in the Realm of Intellectual Creations

Document Type : Original Article

Authors

1 Associate Professor, Department of Intellectual Property Law, University of Qom, Qom, Iran

2 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Law, University of Mazandaran, Mazandaran, Iran

10.22034/ils.2024.13591.1014

Abstract

Article 140 of the Iranian Civil Code is crucial because it defines the scope of possession and ownership. This article specifies several causes of ownership, including obligations, the revival of unused lands, acquisition, preemption, and inheritance. The Civil Code details the regulations for each of these causes. A contemporary issue involves intellectual creations and determining how ownership of intellectual property can be defined in line with these established causes of ownership. This study delves deeply into this issue.
Initially, this research conducts a comparative analysis of terms like property, possession, and rights to correctly position emerging topics within the legal framework. It then reviews the perspectives of both jurists and legal scholars. The findings suggest that, firstly, establishing rights and ownership concerning intellectual works can be justified through evidence such as customary practices and the principle of "Taslit" (dominion over property). Secondly, by challenging the restriction of sales to tangible items—a view strongly held by some jurists—and extending it to encompass other forms of transactions, including the sale of benefits and rights, based on the sound narration of Abu Burdah ibn Rajā, it is possible to extend the sale to intellectual works. Additionally, regarding an owner's renunciation of property, guided by Sukkuni’s narration and by broadening the context of this narration, the concept of renunciation can be extended to various types of property, including intellectual creations.

Keywords

Main Subjects


آیین نامه اجرایی موضوع ماده (218) قانون مالیات های مستقیم مصوب 3/12/1366 با آخرین اصلاحات مصوب1390/03/23 .
ابن منظور، ابوالفضل جماالدین محمدبن مکرّم، لسان العرب، ج4 و 11 بیروت، انتشارات دارصار، 1414ه.ق.
امامی، سید حسن، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیه، تهران: بی‌تا.
انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، مجمع الفکر الاسلامی، قم: 1430.
باریکلو، علیرضا، اموال و حقوق مالی، تهران، سمت، 1394.
بروجردی عبده، محمد، حقوق مدنی، چاپ گنج دانش، تهران: 1380.
بروجردی، آقا حسین طباطبایی، تقریرات ثلاث، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیه، قم: 1413.
بیات، فرهاد، شرح جامع حقوق مدنی، شیرین بیات، انتشارات ارشد، تهران: 1397.
تبریزی، میرزا محمد علی توحیدی، مصباح الفقاهه، تقریر ابحاث سید ابوالقاسم خویی، موسسه نشر الفقاهه، قم: 1419.
توکلی، محمد مهدی، آموزش جامع حقوق مدنی، مکتوب آخر، تهران: 1400.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، چاپ گنج دانش، تهران: 1378.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر، حقوق اموال، چاپ گنج دانش، تهران: 1380.
حائری، سید کاظم حسینی، فقه العقود، مجمع الفکر الاسلامی، قم: 1423.
حبیبا، سعید، مجید حسین زاده، بررسی فرآیند تحصیل ملکیت اموال فکری، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 5، شماره 2، پاییز و زمستان، 1393.
حلی، جعفر ین حسن، الرسائل التسع، رضا استادی، کتابخانه آیت الله مرعشی، قم: 1413.
حلی، حسن بن یوسف مطهر حلی، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه، موسسه امام صادق علیه السلام، قم: 1420.
خراسانی، محمد کاظم، حاشیه کتاب المکاسب، سید مهدی شمس الدین، وزارت ارشاد اسلامی، تهران: 1406.
خویی، سید ابوالقاسم خویی، موسوعه الامام الخویی، جمعی از بزرگان و اساتید، قم: موسسه آثار الامام الخویی، 1418.
خویی، سید ابوالقاسم، مصباح الفقاهه، محمد علی توحیدی، بی‌نا، بی‌جا؛ بی‌تا.
الدرینی، الدکتور فتحی، حق الابتکار فی الفقه الاسلامی المقارن، موسسه الرساله، بیروت: 1401.
دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، چاپخانه موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران: 1390
روحانی، سید محمد صادق حسینی، منهاج الفقاهه التعلیق علی المکاسب الشیخ الاعظم، یاران، قم: 1418.
زنجانی، سید موسی شبیری، کتاب نکاح، موسسه پژوهشی رای پرداز، قم: 1419.
ستوده خراسانی، حمید، مرگ مغزی، مرکز فقهی ائمه اطهار، قم: 1391.
شاهرودی، سید محمود هاشمی، فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام، و جمعی از پژوهشگران، موسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام، قم: 1426.
صافی گلپایگانی، لطف الله، فصلنامه، رهنمون، ش2و3، 1371.
صدوق، محمدبن علی بن بابویه، من لایحضر الفقیه، ج4، ترجمه علی اکبر غفاری و محمد جواد و صدر بلاغی، قم، انتشارات نشر صدوق، 1409.
صفایی، سید حسین(1350)،« مالکیت ادبی و هنری و بررسی قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان»، نشریه حقوق و علوم سیاسی، تابستان، شماره 6 و 7.
صفایی، سید حسین، حقوق مدنی وصیت، ارث، شفعه، هادی شعبانی کندسری، شرکت سهامی انتشار، تهران: 1397.
صفایی، سید حسین، دوره مقدماتی حقوق مدنی، اشخاص و اموال، نشر میزان، تهران: 1396.
طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، حاشیه المکاسب، اسماعیلیان، قم؛ 1378.
طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، دار الکتب الاسلامیه، تهران: 1390.
طوسی، محمد بن حسن، العده فی اصول الفقه، ناشر محمد تقی علاقبندیان، قم: بی‌تا.
عاملی، زین الدین بن علی، روضه البهیه فی شرح المعه الدمشقیه، کتابفروشی داوری، قم: 1410
عدل، منصور (عدل السلطنه)، حقوق مدنی، انتشارات خرسندی، تهران: 1389.
علیدوست، ابوالقاسم، ادله عام قرآنی فقه و حقوق قراردادها، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران: 1395.
قانون اراضی موات و ابطال اسناد آن مصوب 1365
قانون اساسی
قانون امور حسبی
قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علامت تجاری مصوب 1386
قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبزی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1374
قانون زمین شهری مصوب 1366
قانون شکار و صید مصوب 1346
قانون مدنی
قلعه‌جی، محمد رواس، المعاملات المالیه المعاصره فی ضوء الفقه و الشریعه، دارالنفاس، بیروت: 1420.
کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی(ایقاع)، تهران، نشر یلدا، چاب اول، زمستان 1370.
کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی اموال و مالکیت، ناشران نشر دادگستر و نشر میزان، تهران: 1387.
کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی درسهایی از شفعه، وصیت، ارث، دادگستر، تهران: 1378.
کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی، اموال و مالکیت، بنیاد حقوقی میزان، تهران: 1400
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دار الکتب الاسلامیه، علی اکبر غفاری، تهران: 1407.
لایقی، غلامرضا، حق و نشر در کشورهای اسلامی، تهران، خانه کتاب 1381.
لنگرودی، محمد جعفر، جعفری، دوره حقوق مدنی حقوق تعهدات، گنج دانش، تهران: 1378.
مالکی نجفی، (کاشف الغطاء) جعفر، کاشف الغطاء عن مهمات الشریعه الغراء، عباس تبریزیان و..، بوستان کتاب، قم: 1380.
مالوف، لویس، فرهنگ المنجد، ج2، ترجمه محمد بندرریگی، تهران، تهران اسلامی، 1395.
مجلسی، محمد باقر اصفهانی، ملاذ الاخبار فی فهم تهذیب الاخبار، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، قم: 1406.
مجلسی، محمد تقی اصفهانی، روضه المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، موسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، قم: 1406ق.
مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، مرکز الکتاب للترجمه و النشر، تهران: 1402.
مصطفوی، محمد کاظم، القواعد: مأه قاعده فقهیه معنیً  و مدرکاً و مورداً، قم، مؤسسه النشر الاسلامی 1427.
مطهری، احمد، مستند تحریر الوسیله، (کتاب الدیات)، 1408ق به نقل از امید عمیق، مالکیت های معنوی، بررسی دیدگاه امام خمینی و برخی فقیهان، موسسه چاپ و نشر عروج وابسته به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران: 1396.
مطهری، مرتضی، نظری به نظام اقتصادی اسلام، انتشارات صدرا، تهران: 1368.
معین، محمد، فرهنگ فارسی، چاپخانه سپهر، تهران: 1360.
مکارم شیرازی، ناصر، دائره المعارف فقه مقارن، جمعی از اساتید و محققان حوزه، انتشارت مدرسه امام علی بن ابیطالب علیه السلام، قم: 1427
موسوی خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، موسسه مطبوعات دارالعلم، قم: بی‌تا.
موسوی خمینی، سید روح الله، کتاب البیع، موسسه اسماعیلیان، قم، 1410
نائینی، محمد حسن غروی، منیه الطالب فی حاشیه المکاسب، موسی بن محمد نجفی خوانساری، المکتبه المحمدیه، تهران: 1373.
نائینی، محمد حسینی غروی، منیه الطالب فی حاشیه المکاسب، المکتبه المحمدیه، تهران: 1373.
نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، دار احیاء تراث العربی، بیروت: 1404.
یزدی، محمد کاظم، العروه الوثقی فیما تعم به البلوی، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، 1409.
یوسف‌وند، محمود، مبانی حقوق مالکیت معنوی در فقه و قانون، نشر خرم، تهران: 1385.
یوسف زاده، محمد، حقوق مدنی، تهران، نشر میزان، 1389ش.